موقعیت سیاسی،اقتصادی،فرهنگی و اجتماعی کوبای امروزی
در کوبا بیسوادی ریشه کن شده است ،هر کوبائی میتواند بنویسد و بخواند،مهدکودک،دبستان،دبیرستان و دانشگاه بدون تبعیض برای همگان آزاد و رایگان است و هزینهَ غذا،لباس و حمل و نقل یک کوک در ماه میباشد.البته دانشجویان هزینهَ تحصیلی هم میگیرند.دورهَ مدرسه ۱۳ سال و دانشگاه ۶ سال میباشد.مدارس ویژه و رایگان برای ناشنوایان، نابینایان و یا افراد لال وجود دارد.دکتر،بیمارستان و اکثر داروها برای بیماران مجانی است،بخشی از هزینهَ بعضی از داروها که گران و کمیاب هستند،باید بیمار پرداخت کند.کوبا بالای ۷۰ هزار پزشک دارد و هر سال هم بالای ۴۵۰۰ پزشک فارغ التحصیل میشوند.کوبا در ۱۸ کشور پزشک دارد.ده درصد شاغلین کوبائی در آموزش و پرورش و بهداشت مشغول کارند.حقوق پزشکان،مهندسین و معلمان و کارگران متخصص و پلیس از ۴۵ کوک تا ۶۰ کوک میباشد.حقوق کارگران غیر ماهر، فروشندگان مغازه ها،کارمندان هتل و رستوران ها و تاکسیرانان،رانندگان اتوبوس از ۳۵ تا ۵۰ کوک میباشد.البته حقوق پایه ۱۰ کوک میباشد ولی ۱۵ کوک برای رفت و آمد به کار و ۱۵ کوک هم بابت غذا داده میشود.بغیر از نظامیان شاغلین دو روز کار میکنند و دو روز تعطیلی دارند، ساعات کارشان ۱۰ ساعت در روز است.کارگران کارخانه ها سرویس حمل و نقل و غذا در کارخانه را دارند.کوبائی ها چون درآمدشان پائین است و کفاف زندگیشان را نمیدهد،بعضیها اوقات فراغتشان را هم بشکل آزاد از جمله رانندگی و فروشندگی و یا فروش آثار هنری،صرف میکنند.و بعضی معلمها تدریس خصوصی هم میدهند.البته کوبائی هائی که در مراکز توریستی کار میکنند از درآمد خوبی برخوردارند و سطح زندگیشان در مقایسه با ساکنین شهرها و مکانهای غیر توریستی خیلی بالا است.خانه های سالمندان برای سالمندان مجانی است.مراکز فرهنگی هنری،مثل کتابخانه ها،سالنهای رقص و موزیک،تئاتر و غیره،آموزشی و تفریحی،مثل ورزشگاهها،و غیره برای عموم آزاد و رایگان است.وسائل نقلیه عمومی ۲ سنت میباشد.تاکسیهای خصوصی ۲۵ سنت تا ۵۰ سنت.تاکسیهای دولتی گران و بستگی به مسافت دارد.اتوبوسهای دولتی بین شهری گران است.قطارهای بین شهری قدیمی ۵ سنت و جدید گران است.بهترین و تازه ترین میوه ها کیلوئی ۳۰ تا ۴۰ سنت میباشد.مستاجرین باید ده درصد حقوقشان را کرایه خانه(مستثنی از بزرگی و کوچکی)بدهند.قیمت برق و آب برای دو نفر در مجموع ۵ کوک در ماه میباشد.بعضی وقتها برای صرفه جویی برق قطع میشود.در کوبا همه از داشتن مسکن بهره مند هستند هر چند بعضی از خانه ها در نتیجه پائین بودن دستمزدها و تحریمها و بحرانهای اقتصادی از کیفیت خیلی بدی برخوردار ند،ولی هیچ کسی اجازه ندارد بیرون بخوابد.کار کودک ممنوع و استفاده جنسی از کودک مجازات شدیدی دارد و برای کودکان بی سرپرست،پرورشگاه وجود دارد.ریشهَ اعتیاد کنده شده است و فروش مواد مخدر اکیدا”ممنوع است و مجازات شدیدی دارد.نژادپرستی مجازات سنگینی دارد.برابری زن ومرد در تمامی عرصه های زندگی تاَمین است و ۵۵ درصد از نیروی متخصصین را زنان تشکیل میدهند.در کوبا زنان اتحادیه دارند و زنان استقلال مادی دارند و حق سقط جنین،طلاق و سرپرستی از کودکان برای زنان شناخته شده است.تبعیض بر پایه جنسیت،ملیت،نژاد از بین رفته است.کوبا با وجود تحریمهای ۵۴ ساله،به هیچ نهاد بین المللی مالی مثل بانک جهانی یا صندوق جهانی پول یا سازمان تجارت جهانی و یا هیچ کشوری بدهی ندارد.انحصار تجارت خارجی در دست دولت است و قراردادهای اقتصادی با کشورهای دیگر توسط دولت انجام میشود.در کوبا دو نوع بانک وجود دارد که یکی بانک مسکن است . دیگری در رابطه با شماره حسابهای جاری و تعویض ارز و حواله ارزی و غیره شهروندان میباشد.و کیوسکهایی فقط برای مردم بومی جهت تعویض پزو به کوک یا برعکس وجود دارد.کوبائی ها با ۲۵ سال سابقهَ کار اعم از زن یا مرد بازنشسته میشوند.کوبا در سال ۸ میلیون تن نیشکر تولید میکند،بخشی از نیروی برق را از تفالهَ نیشکر تامین میکنند.تمام کارخانه های شکر با تفالهَ نیشکر کار میکنند،در ضمن از تفالهَ نیشکر چوب و کاغذ هم درست میکنند.از ملاس نیشکر برای تولید مشروب رام و الکل صنعتی و طبی استفاده میکنند.در کوبا بازار بورس و کازینو وجود ندارد.در کوبا فقط دو روزنامه گرانما،ارگان حزب کمونیست و روزنامه شورش، ارگان سازمان جوانان حزب و چند نشریهَ محلی منتشر میشود.کلیهَ هتل ها چه کوچک و چه بزرگ چه در مراکز توریستی و چه در شهرها،کارخانه های تولیدی از قبیل نیشکر،مشروبات الکلی یا غیرالکلی،سیگار،رستورانهای بزرگ،و فروشگاههای لباس و مواد غذایی،کافه ها،شرکتهای اتوبوس،قطار،هواپیمایی،فرودگاهها،کشتیرانی،ماشین های کرایه ای،بیمارستانها،کلینیک ها،داروخانه ها،مدارس،مهدکودکها،خانهَ سالمندان،دانشگاهها،مراکز ورزشی،آموزشی،هنری،تفریحگاهها،پارکها،بانکها همه دولتی هستند.در کوبا شرکت بیمه درمانی وجود ندارد و شهروندان کوبائی فقط با نشان دادن کارت شناسائی به دکتر یا بیمارستان مراجعه میکنند.هر خارجی که وارد کوبا میشود باید حتما”بیمهَ درمانی داشته باشد،در غیر اینصورت اجازه ورود به کوبا را ندارد.کار اجباری در کوبا وجود ندارد و بیکاران ۶ ماه از حقوق بیکاری برخوردارند.دولت برای همه کار میدهد ولی بعضی ها بخاطر درآمد پائین ترجیح میدهند که کار آزاد یا سیاه انجام دهند.اکثر این افراد از حکومت ناراضی هستند،و اروپا و آمریکا برایشان بهشت برین و خیلی از اینها ترجیح میدهند که آمریکا اربابشان باشد.اینها با وجودیکه ضد حکومت هستند، ولی از تمامی مزایای پزشکی و آموزشی هم برخوردارند،بدون اینکه باری از دوش جامعه بردارند.تحت تاثیر تحریمهای ۵۴ ساله،بحرانها و سیاستهای انحرافی و ارتجاعی حکومت، فحشا، گسترش بیسابقه ای دارد.جیره بندی مواد غذائی و پوشاک و لوازم خانگی و وسائل مورد نیاز اولیه که از مارس سال ۱۹۶۲ شروع شد تا حالا هم ادامه دارد.طبق قوانین جیره بندی بچه های زیر ۷ سال،سالمندان،بیماران،زنان باردار هر روز ۱ لیتر شیر میتوانند دریافت کنند.برنج در ماه ۳ کیلو برای هر نفر،کیلوئی ۳۰ سنت،شکر کیلوئی ۱۵ سنت،شیر ۱۹ سنت،تخم مرغ ۱۲ تایی ۱۴ سنت،سیب زمینی و موز ۳۰ سنت،آرد کیلوئی ۲۵ سنت،ولی اکثر مواقع بعضی از وسائل جیره بندی شده دچار کمبود هست و همین مسئله باعث طولانی تر شدن صف ها میشود.دولت کوبا مازاد تولید محصولات را در فروشگاههای آزاد با ۲۰ برابر قیمت میفروشد.در عین حال جیره بندی مواد غذائی و پوشاک و وسائل خانگی باعث ایجاد بازار سیاه در جامعه است.کوبا چون بغیر از چند مورد صنعت پیشرفته ای ندارد مجبور است بعضی از ماشین آلات صنعتی را به قیمت گران وارد کند و از طرف دیگر زیر فشار دولت آمریکا کشورهای صادر کنندهَ کالا به کوبا با محدودیت صادراتی مواجه هستند مثلا” کوبا در سال فقط ۴ عدد تراکتور میتواند وارد کند و پنج تا تراکتوررا دولت آمریکا اجازه نمیدهد.و همین تحریمها، هم باعث تولید کم محصولات وهم گران شدن کالا ها میشود که مردم کوبا باید تاوانش را بدهند.در انتخابات محلی،انتخاب شدگان،شورای شهر را تشکیل میدهند،سپس این نمایندگان به مجالس محلی معرفی میشوند و بعد اینها همراه با سازمانهای حزبی و سازمانهای توده ای،نمایندگانی را برای عضویت در شورای ایالتی و مجلس ملی قدرت توده ای انتخاب میکنند.نمایندگان در مجلس ملی قدرت توده ای ۳۶ عضو شورای وزیران و رئیس دولت را انتخاب میکنند.برنامه ریزی ها در کوبا از طرف شورای وزیران و مجلس قدرت مردمی که اعضای آن برای ۵ سال انتخاب میشوند مورد تصویب قرار میگیرد.ولی با وجودیکه مردم کاندیداهای خود را معرفی و انتخاب میکنند چون حزب از امکانات وسیعی برخوردار است بالای ۵۰ درصد نمایندگان عضو حزب کمونیست هستند.در زمینهَ سیاست خارجی،کوبا بیشتر با کشورهای آمریکای لاتین و کم و بیش با کانادا،چین،فرانسه و آلمان و روسیه و ایران روابط اقتصادی و سیاسی دارد.مردم کوبا بخصوص زنان کوبائی بر عکس دولت کوبا،از جمهوری اسلامی بعنوان یک رژیم عصر حجری یاد میکنند و موضعگیری های خیلی محکم و قاطع علیه رژیم ج.اسلامی دارند.البته خیلی از سیاستمداران کوبائی هستند که میگویند که روی ایران نباید حساب کرد ولی باید از تضاد بین آمریکا و ایران برای تضعیف آمریکا استفاده نمود.سیستم حکومتی کوبا تک حزبی است و حزب جای طبقه را گرفته است.با وجودیکه انقلاب کوبا تا امروز دست آوردهای عظیمی برای مردم داشته است و دارد، ولی از سال ۱۹۷۶ تا امروز حزب کمونیست کوبا سعی کرد که طی پروسه ای تمام ابزارهای اقتصادی،سیاسی،اجتماعی را در دست خودش بگیرد.هر چند جناحی از حزب مخالف این سیاست ارتجاعی و انحرافی است و در مقابلش مقاومت میکند ولی جناح طرفداران شوروی سابق در حزب دست برتر را دارند.آزادی سیاسی و رسانه ای وجود ندارد،اینترنت گران و سرعتش پائین و تحت کنترل شدید قرار دارد.فقط مطبوعات حزبی اجازهَ انتشار دارند.و هر جریان سیاسی دیگر بخواهد نشریه انتشار دهد،یا توان مالیش را ندارد ویا اجازه ندارد.
خصوصیات جامعهَ سوسیالیستی
۱-رهبری کارگری به شکل دموکراسی شورائی،یعنی نمایندگان در شوراها و کمیته ها در تمام سطوح به شکل دموکراتیک انتخاب میشوند.همهَ پستها و مقامها و مشاغل انتخابی هستند و هر لحظه قابل عزل و هیچ کس امتیاز ویژه ای ندارد.
۲- مالکیت اجتماعی بر وسائل تولید،یعنی در این جامعه وسائل تولید به مالکیت عمومی در آمده است و ارگانهای اداری دموکراتیک طبقهَ کارگر را به عنوان جایگزین دستگاههای بورژوازی دولتی ایجاد میکند.
۳- برنامه ریزی دموکراتیک اقتصادی و اجتماعی
۴- مدیریت کارگری بر تولید و توزیع
۵- از هر کس به اندازهَ توانش،به هر کس به اندازهَ کارش(مزد برابر در ازای ساعات کار برابر)
۶- برقراری آزادیهای سیاسی در گسترده ترین شکلش
۷- ملی کردن تجارت خارجی
۸- محدود کردن انباشت شخصی پول از طریق مالیاتهای تصاعدی
۹- پول هنوز موجود است ،اما نمی تواند به سرمایه خصوصی تبدیل گردد و موجب استثمار شود.
۱۰- ملی شدن بانکها و ادغامشان در یک بانک و تحت کنترل و مدیریت کارگری
۱۱- قانون ارزش کالا و تولید کالا نقش مخربشان را از دست داده و تولید به شکلی آگاهانه برای افزودن به ثروت جامعه به کار برده میشود.
۱۲- دگرگون شدن همهَ زوایای زندگی انسانها در زمینهَ سیاسی،اقتصادی و فرهنگی
۱۳ – در جامعهَ سوسیالیستی،دولت بر خلاف دولت بورژوازی،که هر روز گسترش داده میشود،نقش خود را بمرور از دست میدهد تا اینکه محو بشود.سوسیالیسم یک پروسه و فاز اول جامعه کمونیستی است و برای رسیدن به جامعه کمونیستی(یعنی از هر کس به اندازه توانش،به هر کس به اندازهَ نیازش و از بین بردن تضاد کار یدی و فکری،از بین بردن تضاد شهر و روستا)باید خصوصیات ذکر شده در بالا تحقق پیدا کند تا جامعه به مرحله کمونیسم برسد،در غیر اینصورت رسیدن به جامعه کمونیستی عملی نیست.
۱۴-لغو کار مزدی
واقعیت این است که در کوبا مثل شوروی سابق بر خلاف کشورهای بلوک شرق، انقلاب اجتماعی رخ داد و طبقهَ کارگر و زحمتکشان جامعه، سرمایه داری را به زیر کشیدند، دارائی زمین داران و سرمایه داران بزرگ مصادره شد و ماشین دولتی سرمایه داری را هم منهدم ساختند و کارگران قدرت را به شکل دموکراسی شورائی در دست گرفتند و شروع به اقدامات سوسیالیستی در جامعه نمودند.و بسیاری از خصوصیات جامعه سوسیالیستی را که قبلا” به آن اشاره شد،انجام دادند و خیلی از همان دستاوردهای انقلاب هنوز هم در کوبا عمل میکند.در کوبا مالکیت دولتی و اقتصاد، برنامه ریزی شده است،مسلما” همین درجه از پیشرفت تحت مناسبات سرمایه داری غیر ممکن است.
درست است که مالکیت اجتماعی بر ابزار تولید یک شرط لازم است ولی برای سوسیالیسم کافی نیست.مادام که اقتصادی ناتوان بویژه تحت تاَثیرات تحریمهای ۵۴ ساله که در کوبا حاکم است و نخبگان بوروکرات بر سر قدرت هستند و شاغلین از نظر سیاسی بی حقوق اند،نمیتوان از پیشرفت به سوی سوسیالیسم سخن گفت.از ۱۹۷۶ طبقهَ کارگر از نظر سیاسی به مرور هر گونه حقوقی را از دست داد و بوروکراسی همچون سدی جلو پیشرفت اقتصادی و اجتماعی را گرفت.اشتباه در برنامه ریزی،دنباله روی از سیاست ها و برنامه های اقتصادی انحرافی شوروی،پارتی بازی و سانسور، نمونه های بارز این بوروکراسی است.در شوروی و کشورهای بلوک شرق،اقتصاد با برنامه نبود که با شکست مواجه شد،بلکه بوروکراسی دولتی شکست خورد.مشکل در واقع کمبود بازار نبود،بلکه نبود دموکراسی شورائی بود.بوروکراسی لباس زیبندهَ سرمایه داری است،نه اقتصاد با برنامه،بوروکراسی دشمن سوسیالسم است و سم برای هر اجتماعی.سوسیالیسم بدون مشارکت فعال توده ها تحقق نمی یابد ولی بدون بوروکراسی چرا.بوروکراسی یک طبقهَ مالک هم نیست،بلکه مثل روحانیت انگل اجتماع است و بعبارت دیگر قشر و گروهی که حاکم هستند و از ثروت اجتماعی استفاده می برند.این بوروکراسی قشر بالایی از کارمندان و کارگزاران دولت در اقتصاد،رهبران احزاب و اتحادیه ها هستند.و همانطوریکه اشاره شد در کوبا تمام اتحادیه های کارگری،سازمانهای محلات،سازمانهای زنان و جوانان وابسته و یا زیر نظر حزب کمونیست هستند.هر چند مشارکت مردم در این ارگانها هم کم نیست ولی سیاست غالب بر این ارگانها،سیاست حزب است.با وجودیکه از دست آوردهای انقلاب مثلا” مالکیت دولتی بر ابزار تولید،انحصار تجارت خارجی و اقتصاد با برنامه و غیره در کوبا باقی مانده است ولی چون طبقهَ کارگر از قدرت سیاسی کنار گذاشته شد،تداوم انقلاب برای تحقق سوسیالیسم موقتا” با شکست مواجه شده است.و در نتیجه با آوردن دلایل بالا کشور کوبا،سوسیالیستی نیست.و تنها چیزی که تا حالا کوبا را زیر فشار تحریمها سر پا نگه داشته اقتصاد با برنامه است.اینکه در آینده چه تغییر و تحولاتی در داخل کوبا و چه تاکتیکها و اقداماتی کشورهای امپریالیستی علیه کوبا انجام دهند،باید فعلا” منتظر بود.ولی یک مسئله کاملا” روشن است که شرایط کوبا در این شکل باقی نخواهد ماند یا باید حیات خلوت امپریالیستها بخصوص آمریکا بشود و یا اینکه دوباره انقلاب خود را بازیابد.در آخر جا دارد با افراد و احزاب و سایر جریاناتی که موقعیت اقتصادی و سیاسی و اجتماعی کوبا را با کشورهای امپریالیستی مقایسه میکنند و به نفی سوسیالیسم میرسند گفته شود که چرا شما کوبا را با امپریالیستهایی که دنیا را غارت میکنند مقایسه میکنید چرا از خودتان سوال نمی کنید که ۵۰۰ کنسرن چند ملیتی ، ۹۰ درصد بازار جهانی را تحت کنترل دارند؟چرا از خودتان سوال نمی کنید که همین دولتهای امپریالیستی، بزرگترین بدهکاران به سرمایه داران خصوصی هستند؟چرا کوبا را با برزیل و ترکیه مقایسه نمی کنید، که هر کدام ۳۰۰ میلیارد دلار به بانک جهانی بدهکارند و هر ساله ۴۰ میلیارد دلار بهره باید بابت بدهیهایشان به بانک جهانی بپردازند؟چرا کوبا را با کشورهای آمریکای لاتین که با ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت در سال باید ۷۰ میلیارد دلار بهره بدهیهایشان را به نهادهای سرمایه داری بین المللی بپردازند مقایسه نمی کنید؟چرا کوبا را با ایران که ۵ میلیون معتاد دارد و هزاران کودک کار و کارتون خواب ها و مردم محروم از آزادیهای اجتماعی و سیاسی و غیره مقایسه نمی کنید؟چرا کوبا را با یونان،اسپانیا،ایتالیا،پرتغال،ایسلند،ایرلند که همگی در قلب اروپا هستند و ورشکسته، مقایسه نمی کنید؟چرا کوبا را با قارهَ افریقا مقایسه نمی کنید که تعداد معلمان و پزشکانش بیشتر از این قاره است؟اگر می گوئید که کوبا صنعت پیشرفته ندارد و فقر و فحشا زیاد است و درست هم هست، ولی چرا نمی پرسید که ۱۲ کشور از دنیا برای ۱۹۶ کشور ماشین تولید میکنند؟چرا نمی پرسید ۷ کشور برای تمام کشورهای دنیا کشتی و هواپیما میسازند و بقیه کشورها از این صنایع محروم هستند؟در ثانی مگر کشورهایی هم که مثل ایتالیا و اسپانیا این صنایع مادر را دارند،مگر ورشکسته نیستند؟پس صرف داشتن صنعت هم دلیل بر پیشرفته بودن کشور نیست و یا نبود فحشا و فقر.آیا واقعا” از خودتان پرسیده اید که اگر همین کشورهای امپریالیستی مثل آلمان و فرانسه و آمریکا نه ۵۴ سال مثل کوبا،بلکه ۶ ماه تحریم اقتصادی بشوند،چه اتفاقی میافتد؟آیا از خودتان پرسیده اید که همین کشورهای صنعتی پیشرفته که دنیا را غارت میکنند و ویلاها و ماشینها و کشتیها و هواپیماهای لوکس میسازند،چقدر از مردمانش زیر پلها و کنار خیابانها می خوابند؟و چند درصد مردم از این امکانات استفاده میکنند؟ چقدر معتاد و الکلی دارند؟ و یا چقدر بیسواد و محروم از حداقل زندگی؟هر چند صنعتی بودن یک کشور برای نیل به سوسیالیسم یکی از شرائط ضروری میباشد و بدون آن ساختن جامعه سوسیالیستی ممکن نیست ولی تا زمانیکه مالکیت خصوصی بر وسایل تولید لغو نشود و توزیع عادلانهَ ثروت در جامعه نباشد،صنعت برای بردگی انسانهاست نه برای رهائیشان از قید ستم و استثمار.
ما معتقدیم که انقلاب سوسیالیستی میتواند در کشوری حتی از ضعیف ترین حلقه های سرمایه داری شروع بشود،ولی پیروزی نهایی سوسیالیسم در یک کشور به تنهائی در شرایط فعلی ممکن نیست.بخاطر اینکه همیشه تحت محاصره و توطئه سرمایه داری جهانی قرار دارد.حتی خود لنین کبیر هم با وجودیکه انقلاب اکتبر را رهبری میکرد منتظر انقلاب در کشورهای اروپای غربی بخصوص انقلاب در آلمان بود.ولی این مسئله باعث نمی شود که چون سوسیالیسم در یک کشور تنها تحقق پیدا نمیکند،از تلاش باز ایستیم و مثل بعضی ها در خانه منتظر انقلاب جهانی شویم و از پشت پنجره به بیرون نگاه کنیم که اگر انقلاب جهانی صورت گرفت،سریع خودمان را بندازیم خیابان و خودمان را رهبران جنبش کارگری جا بزنیم.طبقهَ کارگر و کمونیستها تحت هر شرایطی بایستی برای کمونیسم مبارزه کنند حتی اگر شکست هم بخورند.آنهایی که از شکست انقلاب اکتبر و یا ویتنام و غیره به این نتیجه میرسند که سوسیالیسم خیالی است و شدنی نیست،درس مبارزه،و انقلاب و سوسیالیسم علمی را یاد نگرفته اند.فکر میکنند که انقلاب مثل خرید کت و شلوار از بوتیک است.انقلاب قانونمندیهای خاص خود را خارج از ذهنیتهای ما دارد.شرایط برای تحقق سوسیالیسم از یک خط مستقیم عبور نمیکند،بلکه پیچیده گی ها،افت و خیزها،شکستها و پیروزیها،توازن قوا و موقعیت بین المللی و رهبری،برنامه ریزی و سازماندهی و مدیریت خاص خود را دارد و اگر تلاش انسانها برای تحقق آن با شکست هم مواجه شود که نمونه اش شوروی و غیره است،باید از شکستها آموخت و دوباره نیروی خود را برای حمله به سیستم وحشی سرمایه داری آماده کرد و حتی اگر بارها هم شکست بخورد،مثل کودکی که صدها بار برای بلند شدن،می افتد، باز هم باید برای تحقق سوسیالیسم و برقراری یک جامعه کمونیستی تلاش کرد.
ماه مه ۲۰۱۳
نظرات شما