پیمان ضد پناهندگی بریتانیا – روآندا سرانجام پس از دو سال کشمکش در نهادهای حقوقی و بین المللی و برغم اعتراضات گروه های مترقی و چپ و مدافع پناهندگی، طی هفته های اخیر تصویب شد و به مورد اجرا گذاشته شد. این پیمان که حمله آشکاری است به یکی از دست آوردهای مبارزاتی جامعه بشری، راه حلی است که گروه های راست افراطی و شبه فاشیستی مهاجرستیز برای غلبه بربحران های لاینحل جامعه سرمایه داری و معضلات متعدد ناشی از این بحرانها ارائه داده اه اند.
این طرح در بریتانیا از سال ۲۰۲۲ در دستور کار دولت دست راستی و محافظه کار بوریس جانسون قرار داشت. وی در دوران نخست وزیری اش با این که این طرح هنوز رسما تصویب نشده بود، بودجه گزافی معادل ۲۵۰ میلیون یورو برای راه اندازی مقدمات و زیرساخت های لازم در اختیار دولت روآندا قرار داد و پرداخت ۳۰۰ میلیون یوروی دیگر را به آغاز طرح موکول کرد. علاوه بر این، متعهد شد برای هر پناهجو نیز مبلغ ۱۵۰ هزار پوند بابت هزینه های اداری و اسکان آنها پرداخت کند.
طبق این توافق، در یک بازه زمانی ۵ ساله، بریتانیا حدود ۵۰ هزار تن از پناهجویان را به روآندا خواهد فرستاد تا پروسه پناهندگی‌شان در آن کشور مورد بررسی قرار گیرد.
البته طرح تبعید پناهجویان به روآندا بخشی از طرح بزرگتری از سیاست ضد پناهندگی است که جریانات راست افراطی درنظر دارند. این طرح و سیاست با بریتانیا آغاز نشد و به بریتانیا هم ختم نمی شود. پیش تر از این یعنی در سال ۲۰۱۸ برای نخستین بار اسرائیل با پرداخت مبالغ هنگفتی به روآندا تبعید پناهجویان به این کشور را آغاز کرد. صدها پناهجوی سودانی و اتیوپیائی تبار که تقاضای پناهندگی شان در اسرائیل رد شده بود، به روآندا فرستاده شدند. در واقع در سال ۲۰۲۲ بریتانیا الگوی اسرائیل را به کار گرفت. در همان سال، در دانمارک نیز نیروهای راست افراطی در قدرت، سیاست تبعید پناهجویان به روآندآ را از همتایان اسرائیلی و بریتانیائی کپی کردند و دفتری در روآندا افتتاح کردند تا زمینه اجرایی کردن این طرح را پیش ببرند. در ایتالیا نیز مقدمات تبعید پناهجویان به روآندا در دست بررسی است. همچنین گرایشات دست راستی و شبه فاشیستی در سایر کشورهای اروپائی در استانه انتخابات پارلمان اروپا – که قرار است ۶ ژوئن برابر با ۷ خرداد سال جاری برگزار شود – با دامن زدن به احساسات شووینیستی و مهاجرستیزی طرح های مشابهی را برای محدودکردن حقوق پناهندگی در برنامه های انتخاباتی خود منظور کرده اند.
با اجرای این طرح، اعتراضات متعددی از سوی گروه های چپ و مترقی و حامی پناهندگان در بریتانیا برگزار شد. برخی نهادهای حقوقی و بین المللی از جمله عفو بین الملل نیز به این طرح اعتراض کرد و نسبت به نقض حقوق بشر در روآندا هشدار داد. نبود کنترل و نظارت بر چگونگی وضعیت پناهجویانی که به این کشور فرستاده می شوند و رواج فساد و رشوه خواری در نهادها و مقامات دولتی از جمله عواملی هستند که زندگی و آینده پناهجویانی که پایشان به این کشور می رسد را تیره و تار می کند.از سوی دیگر گروه های اپوزیسیون روآندا نیز به این توافق اعتراض کرده اند و از دولت خواسته اند ابتدا مشکلات اقتصادی داخلی را برطرف کند و سرکوب و نقض حقوق بشر را پایان بخشد.
روآندا کشوری است که در آن فقرو فساد، فلاکت و سرکوب مخالفین و شکنجه بیداد می کند. ۳۰ سال پیش در جریان یک جنگ ۱۰۰ روزه ، بیش از یک ملییون نفر در جنگ های قومی و قبیله ای کشته شدند. طبق گزارشات سازمانهای بین المللی در این دوران به بیش از ۲۵۰ هزار زن تجاوز شد. یکی از نمایندگان ویژه سازمان ملل که مدتها بعد از این قتل عام به روآندا رفته ، در مشاهدات خود گفته است که در کلیساهای متروکه کوهی از جمجمه تلنبار شده دیده و بوی تعفن ناشی از گندیدگی اجساد به مشام می رسیده است. طی این صد رور جنایت و قتل عام اما کشورهای سرمایه داری به ویژه دولتهای فرانسه و بلژیک که با پیشینه استعمارگرانه خود نقش مهمی در ویرانی و فلاکت این کشور داشتند، با سکوت مرگباری، تنها نظاره گر بودند و هیچ اقدامی برای پایان دادن به این فاجعه انسانی نکردند. طنز تلخ تاریخ در اینجاست که امروز ۳۰ سال پس از آن فجایع، هزاران پناهجوی گریزان از جنگ و مرگ و سرکوب، به روآندا فرستاده می شوند.
نکته قابل توجه این که تا پیش از این توافقات که با بذل و بخشش های فراوان مالی نیز همراه بوده ، روآندا از پذیرش پناهجویان کشورهای مجاور سرباز می زده است. از قضا در همان سال ۲۰۲۲ به ۱۳ هزار جنگزده که برای فرار از جنگ های منطقه ای خود را به روآندا رسانده بودند، جواب رد داده و آنها را مجددا آواره کرده است.
واقعیت این است که نظام پوسیده سرمایه داری هر روز با بحران های لاینحل جدیدی روبروست و یکی از تبعات این بحرانها مهاجرت میلیونها انسانی است که برای نجات جان خود به گریزی ناگزیر روی می آورند. اگر تا دیروز میلیونها نفر عمدتا بخاطر جنگ ها و حکومت های دیکتاتور پناهنده می شدند، امروز فجایعی چون فجایع زیست محیطی نیز زندگی و جان دهها میلیون را به خطر انداخته و به آوارگی کشانده است. از همین روست که امروزه بیش از پیش ضرورت پیوند جنبش های اجتماعی علیه مصائبی که این نظام به بار آورده وجود دارد. از هیمن رو مبارزه برای دفاع از حق پناهندگی و حفظ دستآوردها، از مبارزه علیه راسیسم، فاشیسم، استثثمار و انواع تبعيض و نابرابری جدا نیست.
نظرات شما