یادداشت سیاسی- روز چهارشنبه ٢١ نوامبر، مطابق با اول آذر ۱٣٩۱، نمایندگان گروه ١+٥ شامل کشورهای آمریکا، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان در شهر بروکسل بلژیک گرد هم آمدند تا راه حل های جدید برون رفت از مناقشه اتمی ایران را بررسی کنند. اگر چه هنوز نتایج مشخصی از نشست دیپلمات های کشورهای ١+٥ در بروکسل منتشر نشده است، اما خبرگزاری ها به نقل از دیپلمات های غربی موضوع این جلسه را، تدوین زمان و چگونگی دور جدید گفتگو میان جمهوری اسلامی و ٦ قدرت بزرگ جهانی عنوان کرده اند.
خبرگزاری فرانسه در مورد موضوع نشست بروکسل به نقل از یک دیپلمات غربی نوشت: نمایندگان گروه ١+٥ شیوه های بهبود بسته پیشنهادی این گروه به ایران را که در ژوئن گذشته در مذاکرات مسکو از سوی ایران رد شده بود، بررسی می کنند. وی همچنین تاکید کرد، که قدرت های جهانی در پی بازگردادن ایران به میز مذاکره هستند .
موضوع پرونده هسته ای جمهوری اسلامی ایران از جمله مسائلی است که طی بیش از ده سال گذشته همواره به صورت یک معضل لاینحل میان جمهوری اسلامی و قدرت های بزرگ جهانی موسوم به کشورهای ١+٥ باقی مانده است. به رغم نشست های مکرر و متعددی که نمایندگان طرفین مناقشه طی سال های گذشته برگزار کرده اند، نتیجه اما، تاکنون تقریبا هیچ بوده و نمایندگان دو طرف، در پایان هر دور گفتگو بدون دست یابی به هرگونه توافقی، دوباره به نقطه شروع مناقشه باز گشته اند. علاوه بر این، در پی شکست هر دور مذاکرات، معمولا فترت و سکونی نیز بر طرفین منافشه حاکم می گردد. این سکون و دوران فترت، بنا به ضرورت های گروه کشورهای موسوم به ١+٥ و نیز بنا به موقعیت جمهوری اسلامی در تسریع و پیشرفت هایش در امر غنی سازی اورانیوم ٢٠ درصدی، معمولا بین چند ماه و بعضا تا چند سال متغیر بوده است.
آخرین دور مذاکرات رسمی نمایندگان جمهوری اسلامی ایران به سرپرستی سعید جلیلی و هیئت نمایندگی گروه ١+٥ به ریاست کاترین اشتون، ٢٩ خرداد ۱٣٩١ بود، که به مدت دو روز در مسکو برگزار شد. اجلاسی که با یک فاصله زمانی نسبتا کوتاه از دو اجلاس استامبول ٢ (٢٦ فروردین ۱٣٩١) و بغداد (روزهای ٣ و ٤ خرداد) در مسکو صورت گرفت. در پایان این نشست بود که شکست سه دور گفتگوهای پی در پی استامبول، بغداد و مسکو از طرف کاترین اشتون آشکارا بازتاب بیرونی یافت. کاترین اشتون، نماینده ارشد اتحادیه اروپا و مسئول هیئت نمایندگی گروه ١+٥ در پایان اجلاس مسکو گفت: ما امروز متوجه شدیم که فاصله زیادی با هم داریم. امروز تاکید می کنم که ایران باید ٣ گام برای اعتماد سازی جهانی انجام دهد. اول توقف غنی سازی اورانیوم ٢٠ درصدی، دوم تعطیلی تاسیسات فردو و سوم هم تحویل دادن ذخایر غنی شده اورانیم.
از اجلاس مسکو پنج ماه گذشته است. پنج ماه بدون هیچ نشست و گفتگوی رسمی میان نمایندگان اصلی دو طرف مناقشه. در این مدت، شورای حکام آژانس بین المللی، یک بار دیگر رای بر محکومیت جمهوری اسلامی داد. علاوه بر محکومیت جمهوری اسلامی توسط شورای حکام، گزارش های متعددی نیز از طرف آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد پرونده هسته ای ایران منتشر شد. گزارش هایی که از عدم همکاری جمهوری اسلامی در اجازه بازدید از سایت نظامی پارچین خبر داد. گزارش هایی که در آن، گود برداری و تخریب ساختمان ها در پارچین برملا گردید. گزارش هایی که همچنان بر افزایش تعداد سانتریفیوژها نصب شده و افزایش میزان اورانیوم غنی شده ٢٠ درصدی در سایت فردو تاکید داشت. و بالاخره گزارش هایی که هر بار نگرانی یوکیا آمانو، رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی را در مورد پیشرفت روند هسته ای ایران بازتاب می داد.
با وجود این، جدیدترین واکنش آمانو در مورد برنامه هسته ای ایران، یک روز پیش از برگزاری اجلاس بروکسل منتشر شد. یوکیا آمانو، روز سه شنبه در پاریس و در جمع خبرنگاران گفت: “ما در حال راست آزمایی از فعالیت نیروگاه های اتمی ایران هستیم و می توانم بگویم که هیچ علائمی از کند شدن پیشرفت این برنامه ندیده ایم. غنی سازی اورانیوم از پنج درصد به بیست درصد با ریتم تقریبا ثابتی همواره ادامه داشته است”.
حال در چنین وضعیتی که مناقشه بحران هسته ای جمهوری اسلامی ایران به صورت لاینحل باقی مانده، گروه ١+٥ در بروکسل بلژیک گرد هم آمدند تا یک بار دیگر شانس شان را در مورد حل پرونده اتمی ایران بررسی و امتحان کنند.
اینکه چند روز از نشست نمایندگان کشورهای ١+٥ در بروکسل گذشته و تا کنون هیچ خبر و گزارشی از نتایج این نشست انتشار بیرونی نیافته است، خود می تواند نشان از ابهام موضوع مذاکرات مجدد میان ایران و نمایندگان کشورهای ١+٥ باشد.
علاوه بر این، مناقشات اتحادیه اروپا و به طور اخص منازعات دولت آمریکا با جمهوری اسلامی فراتر از پرونده اتمی ایران است. جدال آمریکا با جمهوری اسلامی پیش از اینکه روی برنامه هسته ای ایران باشد، ریشه در سیاست خارجی طرفین درگیر و از جمله کمک همه جانبه جمهوری اسلامی به گروهای تروریستی و افراط گرای اسلامی و پیشبرد اهداف پان اسلامیستی در سطح منطقه و جهان دارد. حل مناقشه هسته ای ایران، بدون عقب نشینی جمهوری اسلامی از سیاست پان اسلامیستی، بدون پای بندی این رژیم به موازین و تعهدات بین المللی مورد نظر آمریکا و اتحادیه اروپا که بخشی از آن منوط به قطع کمک های همه جانبه جمهوری اسلامی به گروه های تروریستی و سازمان های اسلامگرای افراطی در منطقه است، اگر نگوییم محال ،لااقل بسیار دشواراست.
از این رو، بعید به نظر می رسد بدون حل مناقشات اساسی میان آمریکا و جمهوری اسلامی، چشم انداز روشنی از حل منازعات بحران هسته ای ایران و کشورهای ١+٥ در کوتاه مدت قابل تصور باشد.
با وجود این، سیاست ها و فشارهای اعمال شده بر جمهوری اسلامی، دولت آمریکا را به این باور رسانده که تحریم نفت و تحریم های بانکی علیه جمهوری اسلامی، تاکنون موثر بوده اند و قدرت های بزرگ جهان با ادامه سیاست تحریم های فزاینده می توانند جمهوری اسلامی را به پذیرش توقف غنی سازی اورانیوم و دیگرخواسته های مطرح شده در اجلاس مسکو به پای میز مذاکره بکشانند.
لذا، با توجه به سفر اخیر احمدی نژاد به سازمان ملل و چراغ سبزهایی که او در مصاحبه هایش بابت مذاکره مستقیم با دولت آمریکا نشان داد. با توجه به اینکه پس از اظهار نظر احمدی نژاد، بحث مذاکره مستقیم با آمریکا در محافل درونی جمهوری اسلامی از جمله از طرف محمد جواد لاریجانی معاون قوه قضاییه نیز تکرار و مطرح گردیده است. و باز با توجه به اینکه بحران سیاسی و اقتصادی حاکم بر جمهوری اسلامی موقعیت شکننده ای را برای این رژیم فراهم آورده است، به نظر می رسد که سیگنال های فرستاده شده از طرف مقامات ارشد جمهوری اسلامی، دولت باراک اوباما و نمایندگان گروه کشورهای ١+٥ را بر آن داشته تا دور جدیدی از گفتگو با نمایندگان ایران را در بروکسل مورد بررسی قرار دهند.
مضافا اینکه انتخاب مجدد باراک اوباما به ریاست جمهوری آمریکا، این امکان را برای او فراهم آورده است تا طی چهار سال آینده با اطمینان بیشتری سیاست تحریم و اعمال فشار بر جمهوری اسلامی را در جهت توقف غنی سازی اورانیوم پیش ببرد.
با توجه به واقعیات موجود، مستثنا از اینکه دور جدید مذاکرات میان جمهوری اسلامی و گروه ١+٥ صورت بگیرد یا نگیرد، آنچه که پیشا پیش می توان بر آن تاکید کرد، این دور از مذاکرات نیز سرنوشتی بهتر و روشنتر از اجلاس های مسکو، بغداد و استامبول نخواهد داشت.
نظرات شما