طی روزهای گذشته جنبش دانشجوئی در ایران و آرژانتین با یک رویداد مشابه روبرو بود: افزایش نجومی شهریه‌های تحصیلی. درآرژانتین دولت دست راستی و فاشیست «خاویر می لی» در ادامه پیشبرد سیاست های نئولیبرالی و دیکته شده از سوی بانک جهانی، با کاهش بودجه آموزشی، موجب دو برابر شدن شهریه دانشگاه‌ها برای بیش از ۶۰۰ هزار دانشجو شد. در ایران نیز در اقدامی ناگهانی- اما در تداوم سیاست‌های نئولیبرالی که از دوران رفسنجانی آغاز گردید- شهریه‌ی برخی رشته‌های پزشکی در دانشگاه آزاد ۳ تا ۴ برابر افزایش یافت.
واکنش جنبش دانشجوئی به این اقدامات که تحصیل، زندگی و آینده میلیونها دانشجو- که اکثرا از خانواده‌های زحمتکش‌اند- را مورد هدف قرار می‌دهد چیست و چه باید باشد؟
جنبش‌های دانشجوئی در جهان، بویژه در کشورهائی که خفقان و استبداد و سرکوب، امکان تشکل و تشکل‌یابی را محدود کرده، نقش مهمی در سازماندهی و بسیج اعتراضات و همچنین پیوند با سایر جنبش های توده ای و حتی اعتلاء آنها ایفا کرده‌اند.
نقش جنبش دانشجوئی در دوران سلطنت پهلوی، از مبارزات در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ تا دوران قیام ۵۷ و در سال های اول پس از قیام ، در زمره نمونه های بارز این امر است. بسیاری از تظاهرات های خیابانی ضد سلطنت به همت دانشجویان آگاه و چپ از زمین چمن دانشگاه ها شروع و به خیابانها و میادین شهر ختم میشد و در این مسیر علاوه بر دانشجویان، سایر اقشار معترض جامعه را در خیابانها با خود همراه می‌کرد.
یکی دیگر از این نمونه‌ها ، وضعیت جنبش دانشجویی در جریان دیماه ۹۶ و قیام آبان ۹۸ است. در این سال‌ها طنین شعارهای «فرزند کارگرانیم، کنارشان می‌مانیم»، «نان ،کار، ازادی، اداره شورائی» و «کار، نان، آزادی، پوشش اختیاری» تبلور پیوند جنبش دانشجوئی با جنبش انقلابی توده‌های کارگر و زحمتکش و زنان و تبلور پیوند دانشگاه با کارخانه و مبارزات ضدآپارتاید جنسی بود. در جریان مبارزات سال ۱۴۰۱ نیز که «زن، زندگی، آزادی» محوریت داشت، دانشجویان با حضور فعال در اعتراضات و خلق آثار هنری، خواست ها،مطالبات و مبارزات نقش مهمی در ماندگار‌کردن این دوره ایفا کردند.
جنبش دانشجوئی در سایر کشورهای جهان نیز از ویژگی‌های مشابهی برخوردار است و در مقاطع مختلف تاریخی توانسته است به الگوئی الهام بخش در سطح جهان تبدیل شوند. مبارزاتی که از صحن دانشگاه فراتر رفته و به جنبشی عمومی و سراسری انجامیده است.
در جریان جنگ ۲۰ ساله ویتنام، مبارزات سراسری و مداوم دانشجوئی در دانشگاه‌های ایالات متحده علیه جنگ طلبی دولت آمریکا و کشتار مردم ویتنام، به خیابانها کشیده شد و افکار عمومی را با خود همراه ساخت. دانشجویان از اشکال متعدد مبارزاتی بهره جستند، از تعطیل کلاس‌ها،تجمع در حیاط دانشگاه ، اشغال دانشگاه تا راه پیمائی در خیایان‌ها و همراه کردن مردم با خود. در ۴ ماه مه ۱۹۷۰، در دانشگاه «کنت» در اوهایو، و در پانزدهمین سال جنگ ویتنام، اعتراض دانشجویان آمریکائی به جنایات آمریکا در ویتنام، با حمله پلیس ضد‌شورش این کشور مواجه شد و به کشته شدن ۴ دانشجو انجامید. این واقعه به نقطه عطفی تبدیل شد و مبارزات ضد جنگ را از دانشگاه‌ها به سطح جامعه کشاند.
اعتراضات دانشجویان فرانسوی در ۱۹۶۸ (برابر با ۱۳۴۷) یکی دیگر از برگ‌های درخشان جنبش دانشجوئی جهان است. این نمونه مبارزات زمانی قدرتمندتر و تاثیرگذارتر شدند که مورد حمایت اتحادیه های کارگری قرار گرفتند و با اعتراضات و ا عتصابات همراه شدند.
در تحولات موسوم به بهار عربی در ۲۰۱۱ که منجر به سقوط حکومت‌های «بن علی» در تونس و «حسنی مبارک» در مصر شد، دانشجویان نقش مهمی ایفا کردند. در مصر، اعتراضات ابتدا در صحن دانشگاه آغاز و سپس به راه پیمائی در خیابانها کشیده شد. دانشجویان با راه پیمائی در مناطق زحمتکش نشین، توده‌های مردم زحمتکش و بی خانمان را با خود همراه کردند و به سوی میدان تحریر که محل تجمع مخالفان بود به حرکت در آمدند. دانشجویان با تشکیل گروه‌های مختلف در محلات فقیر نشین، ارتباطات تنگاتنگی با اهالی برقرار کرده بودند و چون خود جزئی از همان اقشار و طبقات زحمتکش بودند، با آنها همراه و هم سنگر نیز شدند.
جنبش دانشجوئی اکتبر ۲۰۲۴ در آرژانتین و درس های ارزنده آن
به نمونه متاخرتر برگردیم :افزایش شهریه ها در آرژانتین و ایران طی ماه اکتبر (مهرماه). در واکنش به این رویداد، جنبش دانشجوئی آرژانتین از نیمه دوم اکتبر (اواخر مهر ماه سال جاری) وارد فاز نوینی شده است. مبارزات دانشجویان علیه این سیاست‌های ارتجاعی از حدود ۸ ماه پیش و در اعتراض به سیاست‌های نيولیبرالی و ریاضت اقتصادی دولت راست و فاشیست « خاویر می لی» آغاز شد. این اعتراضات ابتدا از در صحن دانشگاه و شعاردهی در کلاس‌ها و تعطیل موقت کلاس‌های درس آغاز شد و طی ماه‌های گذشته کماکان ادامه یافت اما دامنه ان عمدتاً به محیط و اماکن دانشگاهی محدود بود. همزمان با اعلام سیاست‌های اقتصادی ریاضتی در امور بهداشت و بیمه های بیکاری، اقشار دیگری به صف مخالفین و معترضین پیوستند. دانشجویان در تماس و پیوند با تشکل‌های مختلف و اتحادیه‌های کارگری، به سازماندهی پرداختند. با حمله پلیس به دانشجویان در محیط های بسته دانشگاه، دانشجویان اعتراضات را به بیرون از دانشگاه کشاندند. در اکتبر سال جاری این مبارزات به نقطه اوج خود رسید. صحن دانشگاه دیگر برای خواست های ارتقا یافته دانشجویان تنگ بود، لذا آنها دیگر به صحن دانشگاه بسنده نکردند. کلاس‌های درس را تعطیل کردند و به خیابانها رفتند. در بوئنوس آیرس پایتخت آرژانتین، دانشجویان و اساتید دانشگاه، تدریس در محیط دربسته کلاس‌ها را تحریم کردند و در ۳۰ نقطه شهر، در ساعات درسی به جای حضور در دانشگاه، در خیابانها صندلی چیدند و در فضای باز کلاس‌های درس را دائر کردند. آنها بدین وسیله اعتراض خود را نیز در انظار عمومی به نمایش گذاردند و در پایان کلاس درس، به راه پیمائی در خیابانها پرداختند. طی روزهای ۱۴ و ۱۵ اکتبر (۲۲ و ۲۳ مهرماه) در یک حرکت سراسری و هماهنگ، دانشجویان، ۷۲ دانشگاه و مرکز آموزشی را به تصرف خود در آوردند. در عین حال در شعارهای آنها نیز تغییرات کیفی رخ داد. اعتراض به شهریه های سنگین جای خود را به شعارهای سیاسی تر داد. صف تظاهرکنندگان نیز وسیع تر و متنوع تر شد. در این صف نه تنها دانشجویان بلکه کارگران، کارمندان و سایر اقشار مخالف نیز حضور داشتند که خواهان برکناری دولت «می لی» شدند. وجود و حضور این صف متحد و همصدا کار نیروی سرکوب و حافظ سرمایه و دولت فاشیستی را نیز سخت تر کرد زیرا دیگر نمی‌توانستند براحتی و در مقابل انظار عمومی و افکار عمومی جهان به روی توده‌های مردم متحد و بپاخاسته شلیک کنند.
همزمانی افزایش شهریه ها در ایران و آرژانتین – که هر دو جزئی از سیاست های نئولیبرالی در جهان سرمایه است – و مبارزات دانشجویان در آرژانتین حاوی درس ها و نکات ارزنده ای است که قطعا می تواند در مبارزات (آتی) جنبش دانشجوئی ایران الهام بخش و موٍثر باشد. این درس ها کدامند؟ با تشکل، سازماندهی،هماهنگی، پیوند با سایر جنبش‌های اعتراضی، کشاندن اعتراضات از صحن دانشگاه به خیابانها می توان بر دامنه و عمق و وسعت اعتراضات افزود، اقشار زحمتکش و ذینفع را با خود همراه ساخت و متحدتر در مقابل نیروی سرکوب و کشتار به حرکت در آمد. این امر شناسائی و پیگرد دانشجویان و منع آنها از تحصیل را نیز مشکل(تر) خواهد ساخت. جنبش دانشجوئی در ایران علاوه بر درس‌هایی که از سایر همرزمان خود در سایر نقاط جهانی می آموزد، خود نیز از تجارب ارزشمند جنبش دانشجوئی در دوران پهلوی و جمهوری اسلامی بهره‌مند است و قطعا در نقطه‌ای دیگر از جهان، الهام بخش مبارزات بوده و خواهد بود.
نظرات شما